Home » Actviteiten » Lezingen » Paddenstoelen op de Noordpool

Paddenstoelen op de Noordpool

Aleida van den AkkerVerslag lezing Leo Jalink

Delft, 12 november 2017

Op deze regenachtige avond waren rond de 30 personen naar De Papaver gekomen om naar het boeiende verhaal van Leo Jalink te luisteren. Na afloop complimenteerden ze hem om zijn leuke en boeiende verhaal en zijn mooie foto’s. Het was een interessante en leuke avond.

Expeditie Edgeøya
Expeditie Edgeøya

 

Leo is in 2015 als ‘paddenstoelenwetenschapper’ mee geweest met een expeditie naar Edgeøya, een eiland bij Spitsbergen. Op dat eiland had Nederland vroeger (tot 1989) een onderzoekscentrum dat internationaal goed bekend stond. Deze grote expeditie, georganiseerd door het  Artic centrum in Groningen, had o.a. als doel om te zien of en welke veranderingen zich daar hebben voltrokken sinds die tijd. Wat zeker veranderd is, is dat het ijs minder is geworden, zo kan tegenwoordig  een boot rond Spitsbergen varen, dat was vroeger onmogelijk.

Een ander doel van de expeditie was de overdracht van kennis aan de jongeren, veel mensen die ook in de jaren ‘80, en zelfs daarvoor, op Spitsbergen onderzoek hadden gedaan waren mee, maar ook jongere wetenschappers die voor er voor het eerst waren.

Meer dan honderd deelnemers, voornamelijk wetenschappers, maar ook pers, politici en (vermogende) toeristen zijn tien dagen in het gebied geweest. De wetenschappers, ieder met hun eigen specialisme, deden onderzoek en de pers en politici gaven bekendheid aan de expeditie.

Leo was eerder, drie keer in de jaren ’80, op het eiland geweest en had toen een 40-tal proefvlakken aangelegd. Nu had hij de gelegenheid daar nogmaals te kijken welke paddenstoelen er nog groeien. Maar er was een hoop voor te bereiden, hij begon daar al ruim 2 jaar van tevoren mee. De spullen die hij voor het onderzoek mee moest nemen gingen in een zware kist die al half jaar van tevoren verscheept moest worden. Ook moest hij vergunningen regelen bij de gouverneur van Spitsbergen om de paddenstoelen langs de douane te krijgen.

De eilanden zijn volledig ongerept en nat, er zijn vlechtende rivieren en in de zomer smelt het ijs in de grond. Daarom kun je daar niet terecht met wandelschoenen, maar moet je echt knielaarzen aandoen. Anders heb je de hele dag natte voeten, en met een temperatuur van 10 graden Celsius is dat geen pretje. Overigens is er de laatste tijd ook weleens 25 graden Celsius gemeten! In Nederland worden de moerassen bevolkt door veenmossen, daar zijn het in plaats van veenmossen sikkelmossen.  En op die moerassen groeien bossen: bossen van de poolwilg van 3 cm hoog. Waar deze ‘bossen’ zijn, groeien ook de paddenstoelen. Wel 80 verschillende soorten. De bodem is kalkrijk, en Leo vertelde dat dat gunstig is voor paddenstoelen, want kalk geeft mooiere paddenstoelen. Overigens is die poolwilg nauw verwant aan de kruipwilg die in de Nederlandse duinen groeit. Deze wilg is  zelfs nauwer verwant met elkaar dan dat de kruipwilg dat is met de Nederlandse wilg.

In de arctische bodem gaat de verwering erg langzaam, wat tot gevolg heeft dat er relatief weinig mineralen vrijkomen voor de planten, ook daarom blijven die zo klein (ze hebben voedselgebrek). De paddenstoelen die in de luwte van die planten staan zorgen met hun uitgebreide ondergrondse mycelium stelsel voor extra aanvoer van mineralen. Zo profiteren ze van elkaar.

De paddenstoelen zijn op twee manieren gefotografeerd door Leo: foto’s voor de wetenschap, de technische foto’s, met meetlatje en van alle kanten, en foto’s voor het ‘mooi’. De toehoorders zagen vele van de mooie foto’s, bijvoorbeeld van het moerasmosoortje en een melkzwam. Gelukkig hoefde Leo niet helemaal alleen te werken daar; hij werkte samen met 2 mossendeskundigen. Ze werkten van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat om zo veel mogelijk te bereiken in de 10 dagen die ze hadden. ‘s Nachts sliepen ze op de grote boot met zijn allen, van waar ze met zodiacs naar het eiland gingen en weer terug.

De eilanden zijn zo op het oog kaal maar toch leven er ook dieren, bijv. Rendieren die in de ijstijd zelf zijn overgelopen vanuit Scandinavië, de poolvos, brandganzen en natuurlijk ijsberen.

Een ongeluk met een ijsbeer was er o.a. de oorzaak van dat het onderzoekstation eind jaren 80 is opgeheven. Het werd te gevaarlijk geacht. Een van de Nederlandse onderzoekers was met zijn hoofd in de bek van een ijsbeer gekomen en bijna gescalpeerd.  Dat kwam zo: de ijsberen vonden het leuk om de zodiacs als trampoline te gebruiken, maar omdat ze hun nagels niet in kunnen trekken is dat rampzalig voor de boten. Een onderzoeker die dat zag (Piet) wilde hem wegjagen maar gleed uit. Zo werd hij een gemakkelijke prooi voor de ijsbeer. Een mede onderzoeker kon de ijsbeer net op tijd wegkrijgen met een brandende pook. Gelukkig voor Piet kwam er na drie dagen een boot langs die hem naar een ziekenhuis kon brengen. De onderzoekers van de expeditie in 2015 moesten daarom wel altijd in de buurt van iemand met een geweer blijven. Gelukkig is het niet nodig geweest om te schieten.

Leo heeft 120 collecties paddenstoelen meegenomen naar Nederland en 80 DNA-monsters.  Er zijn ongeveer 450 (!) soorten bekend, dus het is niet eens zo heel veel. De conclusie is dat er ten opzichte van de jaren ’80 niet heel veel veranderd is voor de paddenstoelen, ondanks het feit dat er wel veel veranderd is in het gebied met de temperatuur en de ontdooide ondergrond.  Het is onbekend of de paddenstoelen zich niets aantrekken van die veranderingen of dat hun reactie daarop na-ijlt en pas later merkbaar zal worden. De tijd zal het leren.

Meer info over de expeditie: http://www.sees.nl

Expeditie Edgeøya
Expeditie Edgeøya
Expeditie Edgeøya
Expeditie Edgeøya
Expeditie Edgeøya
Expeditie Edgeøya
Deze pagina is 328 keer bezocht
Naar Geluiden

Bijzondere waarnemingen in regio

→ zie kaart

Uit het jaaroverzicht 2023

... meer informatie over het jaaroverzicht ...

Activiteiten

mrt
30
za
07:00 Voorjaarswandeling in Delftse Hout
Voorjaarswandeling in Delftse Hout
mrt 30 @ 07:00 – 10:00
Data: Vijf zaterdagen van 30 maart t/m 27 april, 07.00 uur Aanmelden: is niet nodig. Start: Korftlaan tegenover de Papaver Met de komst van de lente worden er in De Delftse Hout vijf wandelingen georganiseerd door … Lees verder
apr
3
wo
19:30 Cursus “Vogels kijken voor begin...
Cursus “Vogels kijken voor begin...
apr 3 @ 19:30 – 22:00
De cursus voor 2024 is al helemaal vol. Eventuele aanmeldingen komen op de wachtlijst. Na de enthousiast bezochte cursus Vogels kijken voor beginners in het voorjaar van 2023, pikken Toine Andernach en Hans de Winter … Lees verder
apr
6
za
07:00 Excursie bij de cursus “Vogels k...
Excursie bij de cursus “Vogels k...
apr 6 @ 07:00 – 10:00
Excursie voor de deelnemers aan de cursus “Vogels kijken voor beginners”.
07:00 Voorjaarswandeling in Delftse Hout
Voorjaarswandeling in Delftse Hout
apr 6 @ 07:00 – 10:00
Data: Vijf zaterdagen van 30 maart t/m 27 april, 07.00 uur Aanmelden: is niet nodig. Start: Korftlaan tegenover de Papaver Met de komst van de lente worden er in De Delftse Hout vijf wandelingen georganiseerd door … Lees verder
apr
10
wo
19:30 Cursus “Vogels kijken voor begin...
Cursus “Vogels kijken voor begin...
apr 10 @ 19:30 – 22:00
De cursus voor 2024 is al helemaal vol. Eventuele aanmeldingen komen op de wachtlijst. Na de enthousiast bezochte cursus Vogels kijken voor beginners in het voorjaar van 2023, pikken Toine Andernach en Hans de Winter … Lees verder

Thank you for your upload