A: ‘Ben net klaar met eten. Tot hoe laat is het licht vanavond?’
T: ‘20.39 uur.’
A: ‘Het is nu vijf over zeven. Moet lukken toch?’
T: ‘Maasvlakte is maar een half uurtje.’
A: ‘Ik kom nu naar je toe!’

De lievelingssteltloper van Alain en een lifer voor ons beiden. Een paar jaar geleden zat er eentje op een bouwplaats in Rijswijk, bij Alain om de hoek, maar die hadden we allebei gemist. Deze keer mochten we ‘m dus niet aan onze neus voorbij laten gaan.

Om kwart over zeven zaten we in de auto en verheugden we ons op deze dwaalgast. Na wat noodzakelijk verwachtingsmanagement met het thuisfront konden we ons volledig op de twitch richten.
Het was sowieso het begin van een ‘Ik moet NU weg’-twitch, maar zou het een fijne flitstwitch worden of toch een ‘Dat hebben wij weer…’-twitch? De mooie close-up-foto’s op waarneming.nl beloofden in ieder geval veel goeds.

Voordat we het wisten arriveerden we bij de Vogelvallei op de Maasvlakte waar we de auto pal voor het vogelscherm konden parkeren. Daar stonden al tien twitchers met toeters door de kijkgaten te turen. De meest gestelde vraag (‘Zit ie er nog?’) bleek overbodig.

Het was een kwestie van een ongebruikt gat opzoeken en de kijkrichting bepalen. ‘Hij zit links van de brandganzen en rechts van de haas, boven een geultje en tussen het gras.’ Met zo’n aanwijzing kon het niet mis. Onze doelvogel met de grote ogen verscheen prachtig in beeld en ook het fotograferen door de scope leverde een mooi plaatje op: de buit was binnen!

Minder dan anderhalf uur na vertrek waren we alweer thuis. Het was zelfs nog licht. We konden met recht spreken van een flitstwitch van de zeldzame ….. griel!

Een van de charmes van het voorjaar is de uitbundige vogelzang. Zelfs als je niet weet welke vogel je hoort zingen, is het genieten geblazen. Als je er aandacht aan besteedt, kun je steeds meer vogelgeluiden herkennen. Horen is scoren, als je dan de bewuste vogel ook nog hebt gezien en kunt thuisbrengen, is dat een bonus.

Met dank aan de vele beschikbare vogel-apps die geluiden kunnen herkennen, is dat een stuk makkelijker geworden. Maar ook de beschreven vogelgeluiden in vogelgidsen zijn hierbij behulpzaam. Tot voor enkele jaren geleden moesten we het alleen daar mee doen. De hulp van mede-vogelaars met hun zelf geproduceerde vogelgeluiden en geheugensteuntjes was van harte welkom. Maar ook in deze tijd van beeld en geluid op alom aanwezige beeldschermen, blijft het leuk om beschreven vogelgeluiden te lezen. Zeker als je in taal bent geïnteresseerd.

De ‘Birdsong’ puzzel van Madeleine Floyd laat haar keuzes hierbij zien. Extra leuk om te lezen omdat zij (uiteraard) de Engelse variant van beschrijven gebruikt. Hierbij maakt zij een keuze uit het geluids-repertoire van de geportretteerde vogels. Getekende vogels die ook allemaal in Nederland voorkomen, met uitzondering van de Provençaalse grasmus (Dartford Warbler).

Op een fraaie, bijzondere manier getekend zien we: winterkoning, groene specht, roodborst, ekster, zwartkop, pimpelmees (de enige zonder beschreven geluid), merel, vink, gaai, zanglijster, goudvink, koolmees, nachtegaal, koekoek, tuinfluiter, Provençaalse grasmus, ijsvogel, spreeuw, groenling en Turkse tortel. Niet alleen de beschrijving van de vogelgeluiden is een keuze van Madeleine, ook haar manier van in beeld brengen is net wat anders dan puur realistisch. Mij sprak het in ieder geval zo aan dat ik de puzzel aan mijn verzameling vogelpuzzels heb toegevoegd. Nu maar weer snel naar buiten om van de echte vogelwereld te gaan genieten.

Terwijl ik dit stuk begin te schrijven op eerste kerstdag zou ik eigenlijk een ‘kan het niet allemaal wat minder’-gevoel moeten hebben. Maar bij mij overheerste dit jaar het ‘ik wil alleen maar meer’-gevoel. Voor een twitcher is de kerstgedachte ver weg.

Nou weet ik ook wel dat het leven van een vogelaar niet alleen uit twitchen zou moeten bestaan maar ik kon de neiging om m’n levenslijst lekker lang te maken, niet onderdrukken. Toegegeven, het is een soort verslaving. Gelukkig wel een onschuldige, vergelijkbaar met postzegels verzamelen of Pokémon Go.

Driehonderd soorten

Een paar jaar geleden heb ik me ten doel gesteld om driehonderd verschillende vogelsoorten in Nederland gezien (of gehoord) te willen hebben. Van die driehonderd soorten zijn er ongeveer 220 algemeen of vrij algemeen aanwezig in Nederland. De tachtig andere zijn zeldzaam tot zeer zeldzaam (of in enkele gevallen extreem zeldzaam).

Het wachten duurt zo lang
De herfst is vervlogen, natuurlijk is dat zo
en komt de winter vol met stormen
met koude, donkere luchten
dan snap ik dat ook zo

maar nu de zon weer tussendoor stunt
en hoop en soms wat warmte geeft
Kom vogel, doe je bek eens open
en laat maar horen wat je kunt

Verscholen in wat struiken
bang voor weet ik veel misschien?
Kom vogel smeer dat keeltje!

Je eerste kameraden uit het vrije zuiden dan?
Zijn zij je voor? Ga jij teloor?

Kom vogel, laat je niet kisten!

“ Piep”, ik doe je voor!

Er verschijnen met grote regelmaat nieuwe boeken over vogels. Voor een liefhebber van boeken en het natuurlijke buitenleven is dat een bodemloze snoeppot. Waar je dus verstandig mee om moet gaan. Twee van mijn nieuwste aanwinsten wil ik er graag even uitlichten.

‘Aard van het beestje, de beekprik, de wielewaal en 98 andere landgenoten’ van Caspar Janssen met illustraties van Margot Holman. Een uitgave van Atlas Contact Amsterdam/Antwerpen 2023.
Als je geboeid bent door de fauna om je heen is het een waar genoegen Caspar Janssen te lezen. Een niet voor niets bekroond boek, in december 2024 winnaar van de jaarlijkse Natuurboekenprijs. Caspar schrijft op een prettige, zeer lezenswaardige manier over zijn persoonlijke ervaringen in de Nederlandse natuur en zijn ontmoetingen met experts en liefhebbers. Misschien dat niet ieder geportretteerd beest tot je verbeelding spreekt. Dan nog leest het heerlijk weg. Een ode aan de Nederlandse natuur die in ons land steeds meer in de knel komt. Dit boek staat overigens niet bij mij in de boekenkast maar in mijn e-reader.

‘Vogeltaal, hoe vogels met elkaar communiceren’ van Barbara Ballentine en Jeremy Hyman (oorspronkelijke titel: Bird Talk) met een voorwoord van Camilla Dreef. Een uitgave van Veen Media (Amsterdam, 2022) in samenwerking met NewScientist.
Als je je een beetje voor vogels gaat interesseren kom je erachter dat ook dit een bodemloze snoeppot is. Je kunt je blijven verbazen wat er allemaal in de vogelwereld gebeurt. Bij alles wat je (bij)leert en ervaart kom je tot de conclusie dat er nog veel meer is wat je niet weet en misschien wel nooit zult ervaren. Mooi toch deze eindeloze levenskracht. En natuurlijk enorm inspirerend. Het lukt het boek Vogeltaal de resultaten van veel wetenschappelijk onderzoek voor een leek op een duidelijke manier te presenteren: op welke manieren communiceren vogels en wat is eigenlijk communicatie? Of het nu gaat om man-vrouw communicatie, territorialiteit en dominantie, communicatie tussen ouders en jongen, waarschuwingssignalen en het leven in groepen, Vogeltaal doet het uit de doeken. Met de kanttekening dat nog steeds onderzoek nodig is, dat we nog steeds niet alles weten ook al denken we soms van wel. Het laatste hoofdstuk ‘Communicatie in een rumoerige wereld’ geeft aan hoe hard vogels aan de slag moeten om zich nog verstaanbaar en kenbaar te maken in onze steeds drukker, vuiler en warmend wordende wereld.

Mocht je een van deze boeken willen aanschaffen dan wens ik je veel plezier met het lezen. Maar vergeet vooral niet naar buiten te gaan en te genieten van alles wat de natuur te bieden heeft.