Toine Andernach‘Vandaag zullen we veel meerkoeten zien’, beloofde Alfred ons met een knipoog. ‘Dat zullen we nog wel ‘s zien’, dacht ik, want alleen daarvoor was ik niet zo vroeg mijn bed uitgekomen. Dan liever de exoten, de paria’s in de vogelwereld die onder het mom van ‘eigen vogels eerst’ worden doodgezwegen. Daarom heb ik iets met exoten. Maar ik draaf door.

Primeurs

Een select gezelschap van zeven vogelaars (inclusief gidsen Alfred en Pieter) kreeg vandaag twee primeurs. Piet uit De Lier ging voor het eerst mee met een excursie van de Vogelwacht. Piet bofte want met het door Corona beperkte maximum aantal van vier personen per groepje kreeg hij alle aandacht.

En voor het eerst werd de Driemanspolder aangedaan, een nieuw natuur- en recreatiegebied bij Zoetermeer dat pas een paar maanden open is. We zouden er geen spijt van krijgen! In twee kleine groepjes gingen we op pad en dit verslag is van groepje Meerkoet (Alfred).

De eerste exoten

Onderweg vloog er van alles over en in Nootdorp zagen we klein grut in struiken langs de weg neerstrijken. Het hoogfrequente geluid van de goudhanen werd door de (niet nader te noemen) ene helft van de groep gehoord en daarna door iedereen gezien. En ook exoot No. 1 (de nijlgans, oorspronkelijk uit Noord-Afrika) en exoot No. 2 (de fazant, uit de buurt van de Zwarte Zee) dienden zich aan.

Bij de golfbaan van Zoetermeer zagen we in onze linkerooghoek een wel erg kleurrijke smient in een slootje naast het fietspad zwemmen. Na een korte blik in de verrekijker bleek de vermeende smient een mandarijneend (exoot No. 3) te zijn. De mandarijneend komt oorspronkelijk uit Azië en werd in West-Europa vooral in vijvers gehouden. Zijn naam dankt hij aan die van de hoge Chinese ambtenaar die net zo kleurig gekleed ging als het kleed van de eend.

Walhalla

In het zuidelijke gedeelte van de Driemanspolder kwamen we in een walhalla van watervogels terecht. Alfred ontdekte al snel een vrouwtje rosse stekelstaart (exoot No. 4, uit Amerika). Piet maakte een goede beurt met zijn thermoskan koffie en vier kartonnen bekertjes. Daar waren we wel aan toe.

Verder veel smienten, wintertalingen, slobeenden, kuifeenden en wat pijlstaarten. En drie soorten futen: gewone futen, een paar dodaarzen en een geoorde fuut die door Rik werd ontdekt. Omdat het gebied zo open is, zagen we ook veel overkomen: veldleeuweriken, watersnippen en wulpen. En op een hekje zaten twee torenvalken naast elkaar.

Overdekt

Het overdekte kijkscherm in het noordelijke gedeelte van de Driemanspolder kwam precies op tijd in beeld want door de meer dan miezerregen en het lange stil staan waren we toch wat bevangen door de kou. Het kijkscherm bleek in tegengestelde kijkrichting meer interessants te bieden dan in de beoogde kijkrichting: in de jonge boompjes zaten veel graspiepers, putters, groenlingen en rietgorzen.

De Balij

Terug fietsten we via de Balij, over het brugje in de Scheg, het favoriete plekje van Alfred. Vaak zit hier een ijsvogel maar die had geen zin in bezoek. Wel hoorden we verschillende waterrallen. Verderop in het weiland stonden honderden brandganzen en tientallen Canadese ganzen (exoot No. 5, uit juist ja, Canada) dus een mooie gelegenheid om op zoek te gaan naar een roodhalsgans. Dat was iets te optimistisch.

Biesland

Als kers op de taart kwam boven de Bieslandse Bovenpolder nog wel een mooie havik over.

Slot

Na 32 kilometer fietsen en 62 soorten op de teller hadden we er een sportieve, productieve maar bovenal voldane dag op zitten. Wat een prachtig gebied is die Driemanspolder!

PS: Bij de 62 soorten die we zagen, zijn de onderweg gesignaleerde gedomesticeerde huiskippen, postduiven en soepganzen niet inbegrepen. Nog zo’n groep ondergewaardeerde gevleugelde vrienden.

Waargenomen soorten

Meerkoet, Wintertaling, Blauwe Reiger, Roodborst, Zwarte Kraai, Nijlgans, Aalscholver, Knobbelzwaan, Winterkoning, Slobeend, Waterhoen, Wilde Eend, Fazant, Huismus, Ekster, Torenvalk, Krakeend, Kokmeeuw, Groenling, Merel, Houtduif, Goudhaan, Vink, Zilvermeeuw, Grote Canadese Gans, Spreeuw, Pimpelmees, Koolmees, Mandarijneend, Boomkruiper, Buizerd, Grauwe Gans, Grote Zilverreiger, Fuut, Kuifeend, Smient , Watersnip, Kolgans, Pijlstaart, Kleine Mantelmeeuw, Geoorde Fuut, Dodaars, Rosse Stekelstaart, Veldleeuwerik, Tafeleend, Kramsvogel, Wulp, Graspieper, Kievit, Roodborsttapuit, Putter, Rietgors, Kauw, Gaai, Zwartkop, Koperwiek, Zanglijster, Waterral, Brandgans, Cetti’s Zanger, Staartmees, Havik.

Annemieke van der PolCoronaproof vogelen

Een wolkendek als op een Hollandse meester, wapperende windjacks en rode neuzen: op deze druilerige zondag staat de stevige wind in ieder geval garant voor een coronaproof rondje Zuidpolder, zoveel wordt duidelijk op het verzamelpunt.

Geen slechte start

Daar, langs de N470 op de Groene Keijzer, druppelen meerdere fietsers verlaat binnen door flinke tegenwind onderweg. Gelukkig is er direct al veel te zien en was de vogelgroep nog lang niet vertrokken. De eerste smienten uit Scandinavië, een slechtvalk, buizerd, brand- en nijlganzen, een ooievaarspaartje en wel zestig opvliegende putters: er zijn slechtere starten van excursies.

‘Vandaag zullen we nog niet zoveel trek zien’, legt excursieleider Hans even later uit tijdens zijn aftrap, ‘wel veel foeragerende vogels.’ Een kleine geologische geschiedenis van het natuurgebied volgt: hoe het bezinksel van het getij – na de inklinking van de vroegere kreken – voor de hogere vlakten zorgden in het rijke, drassige vogelgebied.

Flink doortrappen

Negen vogelliefhebbers zullen nog regelmatig stoppen op het pad langs de N470: torenvalk, een groep spreeuwen, smelleken, boerenzwaluwen, een overvliegende wulp, kleine mantelmeeuw, wintertalingen, slobeend en daar twee haviken. Het wordt vandaag een roofvogelfestijn. Een uur later en aan het einde van het natuurgebied staat de stand al op bijna dertig vogelsoorten, deelt Toine enthousiast mee: ‘Op naar de vijftig!’

Op de Bergboezem met haar verschillende drassige weilanden aan onze rechterkant, zet de groep waaierende fietsers zich flink schrap tegen de aantrekkende wind. Maar ondanks de trillende verrekijkers en de miezerregen blijft het plezier: tussen de kieviten in het weiland schuilen de goudplevieren, in het water dobberen berg-, krak- en kuifeenden, daar snelt een fazant voorbij. Even verderop worden sijsjes, een kok- en stormmeeuw en een kemphaan gespot.

Lofzang voor de brandgans

Aangekomen bij molen de Valk vliegen de ‘oohs’ en ‘aahs’ in het rond als kneutjes, tapuiten en een pijlstaart worden waargenomen, maar dan meent Hans toch dat de brandganzen verderop in het weiland tekort worden gedaan. ‘Ik wil ook even mijn waardering uitspreken voor deze prachtige ganzensoort.’ Staat genoteerd.

Via het Ackerdijkse pad fietsen we terug richting het startpunt, waarbij we nog een stop maken bij uitkijksilo De Kluut. Een zwevende bruine Kiekendief en biddende torenvalk maken daar vandaag het roofvogel-walhalla compleet.

Al fietsend naar de laatste stop bij uitkijktoren De Tureluur breekt de zon voor het eerst echt door en horen de geoefende vogelaars nog een boomkruiper en een Cetti’s zanger. Vanuit de uitkijktoren worden even later nog kramsvogels en koperwieken waargenomen. Dan is de excursie echt voorbij en staat de teller op ruim vijftig vogelsoorten. Door weer en wind een meer dan geslaagde dag!

Waargenomen soorten:

Brandgans, Grote Canadese gans, Buizerd, Nijlgans, Smient, Slechtvalk, Ooievaar, Putter, Zwarte Kraai, Grote Zilverreiger, Torenvalk, Aalscholver, Spreeuw, Fuut, Smelleken, Boerenzwaluw, Wintertaling, Slobeend, Wilde Eend, Grauwe Gans, Wulp, Holenduif, Havik, Blauwe reiger, Knobbelzwaan, Kleine Mantelmeeuw, Kievit, Watersnip, Waterhoen, Meerkoet, Ekster, Kauw, Houtduif, Turkse Tortel, Fazant, Kokmeeuw, Bergeend, Goudplevier, Stormmeeuw, Sijs, Kemphaan, Krakeend, Kuifeend, Kneu, Tapuit, Pijlstaart, Bruine kiekendief, Merel, Boomkruiper, Vink, Roodborst, Koolmees, Koperwiek, Kramsvogel, Pimpelmees, Witte Kwikstaart, Cetti’s zanger, Gaai. (Met dank aan Toine)

Pieter Aaldring19 september 2020

Dit was al weer de derde excursie na de zomer, waar we zo veel mogelijk rekening houden met de corona regels. Vandaar dat dit ook een fietsexcursie was waar we voldoende afstand konden houden en niet bij elkaar in de auto hoefden.

Annemieke van Oosten had aangeboden om de excursie samen te doen, omdat ze bezig is om excursieleider voor de Ackerdijkse plassen te worden. Uiteraard ging ik op dit aanbod in want twee weten meer dan één en we konden elkaar mooi aanvullen.

Deze excursie vindt normaal gesproken in het voorjaar plaats tijdens de Nationale Vogelweek van Vogelbescherming Nederland. Maar zoals we allemaal weten was ook deze activiteit door het coronacrisis om zeep geholpen. Druk territorium gedrag van de vele riet- en struweelvogels die je in het voorjaar zonder problemen kunt waarnemen moet worden ingeruild voor mogelijk spannende doortrekkers en mogelijk al vroeg aangekomen wintergasten.

We verzamelden om 7:00 bij de Papaver waar we met z’n 8-en per fiets vertrokken. Iedereen z’n eigen verrekijker mee en een tweetal zelfs de telescoop op de rug. Voordat we het rondje Ackerdijk begonnen, had Annemieke voorgesteld om eerst even te kijken bij het uitkijkpunt bij de Groene Keijzer. Geen foute keuze want al snel hadden we allemaal een trekkende Tapuit in beeld. Verder miauwend Buizerds alsof het voorjaar was en een Torenvalk. Verder in het water: Wilde Eend, Slob-, Krak- en Kuifeend, Canadese Gans. In de lucht volgen al een V-vorm aan Brandganzen over en ook nog Ooievaars, Aalscholvers en zigzaggend een Watersnip. In de gevarieerde begroeiing op het dijkje dat de Groene Keijzer scheidt van de N470 Koolmees en voorzichtig zingende Tjiftjaf; het zonnetje kwam mooi door. Als laatste ook nog overvliegend Houtduif en een aantal Spreeuwen.

Bij de Ackerdijkse Plassen aangekomen begonnen bij het kijkscherm aan de Noordwest kant aan de Ackerdijkse weg. We waren met name benieuwd welke eenden er al vanuit hun wintergebieden al weer in deze plas waren aangekomen. Echter, ondanks het scherm hadden de Grauwe Ganzen hadden ons in de smiezen en gingen met al het andere spul op de wieken. Dan maar even wachten wat er weer terug zou keren en ondertussen genieten van de Cetti’s Zanger in de bosjes, die van geen ophouden wist, en de iets bescheidener Roodborst en Boomkruiper. Langzamerhand kwamen de eenden weer terug: Smient, Wintertaling, Slob-, Kuif-, Krak- en Wilde Eend. Verder nog een paar Aalscholvers, Fuut en Meerkoeten.

Vervolgens stukje verder gefietst naar de uitkijktoren De Tureluur, waar Annemieke eerst wat vertelde over de geschiedenis van het landschap en het ontstaan van de Plassen. Interessant om te horen over de kreekruggen en dat het gebied rond onze jaartelling eigenlijk gewoon in verbinding stond met de Noordzee. Vanaf de uitkijktoren een Knobbelzwaan en een paar Kieviten; niet zo veel qua vogels maar dat is ook logisch in het vroege najaar. Wel twee half vergane schapen waar mogelijk een Buizerd van aan het genieten was. Ook nog twee Torenvalken om het plaatje af te maken.

Op naar het grote kijkscherm aan de Oostkant, waar altijd veel (trekkende) steltlopers te zien zijn. Echter, wat bleek, door de droogte was bijna de hele plas drooggevallen. Toch wel wat van een tegenvaller. 2 Watersnippen, 1 witgatje en een Grote Zilverreiger was het magere resultaat. Putters, Witte Kwikstaart, Zilvermeeuw, Zwart Kraai en Kauw maakten het plaatje op deze plek nog wat dragelijk.

Het rondje maakten we tenslotte af over het fietspad langs de Berkelse Zweth, waar we halverwege nog even stopten, want er waren toch interessante silhouetten te zien. En inderdaad een overvliegende Purperreiger, Boomvalk en Bruine Kiekendief waren toch wel mooie aanvullingen op deze zonnige ochtend. In de rietkragen en rietplasjes waar we op uitkeken nog Putters, een enkele Kneu, Rietgors, Winterkoning en Roodborst.

We sloten onze fietstocht af bij Du Midi waar we genoten van een kopje koffie en thee en konden niets anders concluderen dat het toch wel weer heerlijk was om buiten samen te genieten van de vogels en het buiten zijn.

Gert van der HornDe eerste van een serie van fietsexcursies ging zaterdag 5 september van start. Bij zonsopkomst waren we verzameld met 9 personen en fietsen bij het zwembad Kerkpolder. Een leuk fietstochtje Midden-Delfland/Westland stond op het programma. We reden door de Kerkpolder richting Den Hoorn. Het was nog even zoeken naar de goede route door het nieuwe industrieterrein om het oude fietspaadje te vinden langs de Harnaskade richting de brug van de Woudselaan. Daar hadden we de eerste witte kwikstaarten voor op de daglijst. Eenmaal over de A4 volgden we het fietspad door de polder richting het kleine dorpje ’t Woudt. Een fraai en beschermd dorpsgezicht, zeker bij het prachtige ochtendgloren dat ons ten deel viel. Het zicht werd nog fraaier toen een flinke groep wulpen overvloog. Op aanraden van de excursieleider was er aandacht voor rondtrekkende tapuiten maar ze lieten zich (nog) niet zien. Wel veel zwaluwen, ganzen, futen en eenden, en een eerste buizerd (zeker niet de laatste). Bij ’t Woudt aangekomen is het nog te vroeg voor koffie bij de Hooiberg aldaar, dus volgen we het fietspad een klein stukje langs de Woudse weg (N223) en over fietsbruggetjes, om daarna over de Molenlaan weer door de (Groeneveldse) polder te fietsen, met natuurlijk een prachtige molen aan het water. Op de wieken van de molen spreeuwen en een aalscholver. In de weilanden eenden, blauwe reigers en, warempel op een paaltje, een eerste tapuit.

Deze vloog niet veel later door naar het dak van een schuur, waar iedereen ‘m goed kon zien. Dit fietspad komt uit bij een nieuwe fietsbrug over de Kromme Zweth, ooit een natuurlijk waterstroompje richting het Westland, inmiddels een ingedijkt kanaaltje. Langs de Zweth fietsend kwamen we zo uit bij de historische Zeven Gaten (https://nl.wikipedia.org/wiki/Zeven_Gaten), en iets verderop onze eerste bestemming: boezemberging de Wollebrand. Het is een lange smalle waterplas met veel ondiep water. Op de eerste stop speurden we met verrekijkers en enkele telescopen tussen de vele grauwe en Canadese ganzen naar ander vogelspul. Al snel vonden we slobeenden en wintertalingen (nog in eclipskleed), maar ook enkele smienten (met kenmerkende fluitroep), witgatjes en een paar watersnippen. We hadden er prachtig licht op, waardoor we goed naar de bepalende kenmerken van de vogels konden zoeken, bijvoorbeeld de gekleurde spiegel van verschillenden eendensoorten.

Eén bankje verderop de volgende stop. Daar bleek dat er wel wat meer dan een paar watersnippen zaten (tientallen, zoals gebruikelijk in trektijd). Een blauwborstje liet zich ook nog even zien. De fotografe onder ons, ontdekte al fotograferend een waterral. Een vogel die zich graag in het riet verstopt, maar zich nu toch enkele keren prachtig liet bewonderen. We fietsten daarna nog even door naar de smalle kant van de plas, alwaar het tegenlicht niet ideaal was maar waar we desondanks ons best deden nog wat te ontdekken. Ook hier weer watersnippen en witgatjes goed te zien, maar ook witte kwikken, een juveniele gele kwikstaart en een oeverloper.

Het werd tijd om weer in de pedalen te klimmen, en dus fietsten we terug langs de zeven gaten en daarna een stukje door het Westland richting de Lier, hier en daar via smalle fietspaadjes en bruggetjes. Onderweg zaten her en der Tjiffen te tjaffen (herfstzang). Bij de Lier staken we de N223 over richting ’t Kraaiennest: twee recreatieplassen tussen de kassen. Hier vind je in de winter normaal gesproken veel smienten en slobeenden. Nu vonden we er veel knobbelzwanen, maar ook futen en een tafeleend. We gingen hier buiten de gebaande fietspadden om en moesten een klein stukje lopen met links van ons de vogelplas en rechts de weilanden. Boven het boerenland met hazen, inspireerde een biddende torenvalk een buizerd om ook te bidden. Rond het riet vlogen ook wat rietgorzen. De roep om koffie werd steeds luider, maar we keken en luisterden toch nog even bij het grote rietveld: helaas geen teken van roerdomp, wel van tjiftjaf en waterhoen. Tijd voor een eindsprint richting koffie in Schipluiden, met onderweg natuurlijk nog wel aandacht voor de vogels in de weilanden. Even later konden we op een terrasboot terecht voor koffie en taart en de benen even laten rusten en gezellig (na)praten.

Rond het middag uur fietsten we terug richting Delft langs de golfbaan richting de A4, via de Zuidkade, waar je nog zicht hebt op de oude Eendenkooi in de (Zouteveense) polder. Dicht bij de A4 was de vorige dag een zeldzame blonde ruiter gemeld (https://waarneming.nl/observation/199759908/), dus daar wilden we nog wel even kijken. Natuurlijk troffen we een groepje andere vogelaars ter plekke, die ons wisten te vertellen dat de ‘verdachte’ net opgevlogen was in een groep kieviten/spreeuwen, waarschijnlijk de groep die we nog hadden zien overvliegen. Als excursiegroepje bleven we nog een tijdje geduldig ter plekke, maar de blonde ruiter liet zich niet meer zien.

Het was tijd om een mooie ochtend-excursie af te sluiten: afhankelijk van de middagplanning van de deelnemers gingen mensen nu beetje bij beetje terug naar huis. Ook diegenen die nog het langst gebleven zijn (circa half drie) hebben de blonde ruiter helaas niet gezien. Maar desondanks mogen we gerust de conclusie trekken dat we dicht bij huis toch mooi ‘groen’ en een mooie diversiteit aan vogels te ontdekken hebben. Dus bij de volgende excursie: pak je fiets en ga mee!

Toine AndernachDe aankondiging op de website was veelbelovend: “Visarend en Zeearend zijn bijna vaste prik op deze excursie”. Met dit positieve gevoel en zonder regen vertrokken we met Hans en acht deelnemers naar de Biesbosch.

Ons eerste traject leidde naar de Kievitswaard. Daar zagen we onder andere een kleine zilverreiger en een prachtige visarend. De visarend vormde de rode draad van de dag. In totaal zagen we er zes. Het eerste deel van de belofte was dus al ingelost.

Vervolgens liepen we naar de Noordwaard waar we op het gras over het water konden uitkijken. Het zat er vol met kemphanen en ook de watersnip liet zich mooi zien. Verder kwam er een oeverloper langs en in het gras hipten witte en gele kwikstaarten. Wat later zagen we casarca’s (levensvogel voor een paar deelnemers!) en een juveniele bruine kiekendief. Ook volgde er nog een lesje over meeuwen.

Om kwart voor 11 kregen we toch wel zin in koffie. Voor bezoekerscentrum MuseumEiland bleek het nog wat te vroeg, want ze gingen pas om 11.00 uur open. Gelukkig had Hans snel een alternatief paraat: op jacht naar de buffelkopeend op zoetwaterbassin de Petrusplaat. Na een kwartier speuren bleek hij toch makkelijker te missen dan we dachten… Het bakkie troost bij MuseumEiland, inclusief onvervalst Brabants worstenbroodje, was gelukkig niet ver weg.

Na de koffie liepen we door een wat boomrijker gebied met minder wind waardoor we meer vogels konden horen. Staartmezen, pimpelmezen en vinken kwamen langs en Peter van den A. dacht nog een gekraagde roodstaart te horen. Wat later herkenden we ook de groene specht en de waterral op ons gehoor. Onze focus verschoof tijdelijk nog naar een paar prachtige vlinders: we zagen distelvlinders, dagpauwogen en atalanta’s. Jaja, we zijn van alle markten thuis.

Het werd tijd om Brabant te verlaten met de pont Kop van ‘t Land. Gewapend met mondkapjes maakten we de oversteek. Aan de overkant reden we langs de Merwede naar de Tongplaat. Daar hoorden we ook de enige Cetti’s zanger van de dag. Met het ezelsbruggetje van Hans (“Oui, oui, oui, je suis, oui, oui, oui, je suis, le bouscarle de Cetti’”) vergeet niemand meer hoe die zingt. Na een optimistisch “het blijft wel droog, joh”, hebben we nog een kwartier in de auto doorgebracht om de hoosbui over te laten waaien.

Maar na de regen kwam zonneschijn: Hans zag een zeearend. Eén probleem: hij was de enige. En sommige niet nader te noemen deelnemers moesten hem eerst zien en dan geloven en zelfs het woord ‘hallucinaties’ viel een paar keer. Maar op het moment suprême liet het optimisme van Hans ons niet in de steek. Na een luidkeels “zeearend!!!” kwam hij als een sierlijk vliegend tapijt omhoog (wie heeft dat vliegende deur bedacht?) en zweefde laag verder over het riet. En terwijl we hem met onze kijkers volgden, zagen we als klap op de vuurpijl nog een tweede zeearend op een stronk zitten. Onze dag kon niet meer stuk en het aura van Hans straalde als nooit tevoren.

Tenslotte brachten we nog een bliksembezoek aan de nieuwe Dordtse Biesbosch, een nieuw natuurgebied ten zuiden van Dordrecht. Jammer dat het niet lang duurde tot we daar ook door de hoosbuien werden verdreven. We konden nog wel de bosruiter maar net niet de pijlstaart meepikken.

Dank aan Hans voor deze mooie dag: dankzij zijn enthousiasme en kennis van het gebied hebben we toch maar mooi twee zeearenden en meer dan vijftig andere soorten gezien!

Waargenomen soorten:

Visdief, Zwarte Kraai, Torenvalk, Kleine Zilverreiger, Wilde Eend, Blauwe Reiger, Meerkoet, Visarend, Kokmeeuw, Kievit, Lepelaar, Turkse Tortel, Watersnip, Fuut, Kemphaan, Bergeend, Tureluur, Oeverloper, Boerenzwaluw, Witte Kwikstaart, Grote Zilverreiger, Gele Kwikstaart, Knobbelzwaan, Graspieper, Grauwe Gans, Nijlgans, Grote Canadese Gans, Buizerd, Krakeend, Huiszwaluw, Aalscholver, Kleine Mantelmeeuw, Oeverzwaluw, Koolmees, Casarca, Grote Mantelmeeuw, Bruine Kiekendief, Slobeend, Kuifeend, Groene Specht, Waterral, Vink, Staartmees, Pimpelmees, Tjiftjaf of Fitis, Houtduif, Spreeuw, Cetti’s Zanger, Wintertaling, Pijlstaart, Zeearend, Ekster, Dodaars, Waterhoen, Bosruiter, Kauw

De foto credits:

Bruine kiekendief, kleine zilverreiger, visarend en zeearend: Wim Priem
Hans op de pont: Toine Andernach
Groepsfoto: Peter Esselink