Toine AndernachVerschillende vogels die in Nederland worden waargenomen, hebben een naam die ontleend is aan een persoon, zoals de Pallas’ boszanger en de Ross’ gans, vernoemd naar respectievelijk een achttiende-eeuwse Duitse zoöloog en botanicus en een negentiende-eeuwse Ierse natuuronderzoeker.

Zo ook de Cetti’s zanger die in 1968 voor het eerst in Nederland werd gesignaleerd en sindsdien enorm in aantal is toegenomen. De Cetti’s zanger is vernoemd naar de in Duitsland geboren wiskundige, filosoof en Jezuïet met Italiaanse ouders Francesco Cetti (1726-1778). Cetti werd in 1765 door de Koning van Sardinië uitgenodigd om het onderwijs op het eiland te verbeteren. Hij ging regelmatig op stap op het eiland en deed zo ook nieuwe ontdekkingen (Birder, 2015). In 1776 publiceerde hij Gli uccelli di Sardegna (de vogels van Sardinië), het tweede deel van zijn Storia Naturale di Sardegna (Natuurlijke geschiedenis van Sardinië). Hierin beschrijft hij de usignuolo di fiume (letterlijk riviernachtegaal), onze huidige Cetti’s zanger (Wilms 2016).

Maar wie gaf de Cetti’s zanger dan zijn naam? In de negentiende eeuw broedden Cetti’s zangers vooral in het Middellandse zeegebied. En veertig jaar na de dood van Cetti bracht Alberto della Marmora (Italiaans soldaat en natuuronderzoeker) veel tijd door op Sardinië en verzamelde daar ook Cetti’s zangers. In 1820 gaf hij deze soort de naam Sylvia Cetti om Cetti te eren. En het was de Nederlandse zoöloog en oprichter van het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie Coenraad Jacob Temminck die voor het eerst een volledige beschrijving van Sylvia Cetti gaf (Temminck 1820-1840). De Temminck’s strandloper is (naast veel andere soorten) naar hem vernoemd.

In 1834 kreeg de Cetti’s zanger van Karel Lucien Bonaparte (neef van keizer Napoleon) zijn eigen geslacht en daarom heeft ie nu de wetenschappelijk naam Cettia Cetti. Maar dat is nog niet alles, want de Cettia Cetti is ook nog ‘s lid van de familie van Cettiidae (struikzangers). Nou, dat was wel weer genoeg Cetti.

Gebruikte bronnen:

Birder, K. (2015). Francesco Cetti (1726-1778)…..What’s in a Name?, op http://killybirder.blogspot.com/2015/11/francesco-cetti-1726-1778whats-in-name.html.

Blok, H., ter Stege, H. (2008). De Nederlandse vogelnamen en hun betekenis. Leidschendam/Waalre: in eigen beheer.

Eigenhuis, K.J. (2004). Verklarend en etymologisch woordenboek van de Nederlandse vogelnamen. Amsterdam: Stichting Dutch Birding Association.

Sovon Vogelonderzoek Nederland (2019). Vogelatlas van Nederland, vierde druk, Utrecht/Antwerpen: Kosmos Uitgevers. blz. 426-437.

Temminck, J.-C., (1820-1840). Manuel d’ornithologie, ou, Tableau systématique des oiseaux qui se trouvent en Europe, tweede druk, deel 1, op https://biodiversitylibrary.org/page/41001498.

Wilms, H. (2016). Wetenschappelijke namen van de Vogels van Europa, op http://www.wnve.nl.