Volg ons op Facebook
Lees wat er nu op twitter getweet wordt over de Vogelwacht DelftOnze sponsors
De Delftse lepelaars
Op 23 februari heb ik met Hans Zweekhorst vijf extra prefab nesten geplaatst. Net op tijd want op 26 februari werden de eerste lepelaars gespot. Er werd kennelijk op ze gewacht want begin maart waren er al meer fotografen dan lepelaars aanwezig. Inmiddels zijn de aantallen lepelaars sterk toegenomen. Vorig jaar was het broedsucces al groot. De schattingen variëren wat maar komen gemiddeld uit op 11 succesvolle broedparen. Positief was dat vanwege de vrijwel gereed zijnde nesten er extra vroeg werd begonnen met het broeden. We kunnen veronderstellen dat de vroege lepellaarskuikens een stuk volwassener en vaardiger zijn als ze op trek gaan en dan kunnen er ook meer terugkeren. Inmiddels zijn al minstens negen nesten bezet en zijn ze lekker aan het bakkeleien om de overige plekken. Natuurlijk zijn ze ook de nesten verder aan het optuigen met nog meer takjes. Waar ze vandaan komen, dat maakt ze niet uit en zo kon het gebeuren dat er een prefab nest van vorig jaar werd geplunderd. Inmiddels is er wel weer een stel aan het opbouwen. Vandaag heb ik midden op de dag al 24 exemplaren geteld. Ook in de groep dennenbomen zijn waarschijnlijk al drie paartjes zich aan het vestigen. Ik veronderstel dat er ook nog een aantal aan het foerageren zijn. Het wordt vast wel een succesvol broedseizoen.
Waar komt die vogelnaam vandaan ?
Impressie van de Lezing van Toine Andernach op donderdag 11 maart.
Er waren ruim 260 deelnemers die de lezing van Toine Andernach via internet op deze zeer winderige avond hebben gevolgd.
Toine raakte geïnteresseerd in vogelnamen nadat hij tijdens zijn excursies met de Vogelwacht Delft regelmatig in discussie raakte over de soms gekke vogelnamen. Hij ging zich erin verdiepen, hij had immers niet voor niets een taalkundige achtergrond. En dat vond hij zo leuk, dat er een heel boekje van gemaakt kon worden. Baardman&boterkontje. Half februari 2021 is het verschenen en deze avond vertelde hij erover.
Hij ontdekte dat sommige vogelnamen wel heel erg oud zijn en afstammen van Germaanse woorden van wel 1000 jaar voor Chr. Bijvoorbeeld de smient en de sperwer. Een ander voorbeeld daarvan is de leeuwerik. In het Germaans was dat: ‘lawairikon’, wat zoveel betekende als ‘ klinken, geluid maken’ (Zelf voeg ik daar, geheel op eigen verantwoordelijkheid, aan toe: ‘ lawaaimaker’ omdat dat zo lekker klinkt). Het verwijst naar het gedrag van het vogeltje. En dat is meteen één van de aspecten waarop vogelnamen gebaseerd kunnen zijn.
Er zijn namelijk een heleboel aspecten waarop de vogelnamen gebaseerd kunnen zijn, zie hieronder met daarbij één van de voorbeelden die Toine gaf.
| Aspect | Voorbeeld |
|---|---|
| Leefgebied of nestelplaats Gedrag Uiterlijk (fysiek) Uiterlijk (heeft iets van mens of andere vogel) Voedsel: Klanknabootsing Weer Jaargetijde Naam van de ontdekker Geografische herkomst |
bosuil, buidelmees boomkruiper blauwborst brilduiker notenkraker, bijeneter koekoek, hop regenwulp zomertaling Cetti’s zanger Nijlgans |
Ook in andere talen hebben vogels namen die op deze aspecten zijn gebaseerd. Dat hoeven niet per se dezelfde aspecten te zijn. Uit het publiek komt de aanvulling: steenloper heet in het Engels Turn Stone (dus geen loper maar een omkeerder). De hop is de enige vogel die in alle talen de klanknabootsing als grond voor zijn naam heeft.
De naam leeuwerik is al die honderden jaren min of meer gelijk gebleven. Soms veranderen ze ook, bijvoorbeeld de rietgors, die heette vroeger Sloot-musch. Tja, hij heeft wel wat weg van een mus, maar het is echt geen mus maar wel een gors. Daarom is ‘ rietgors’, een gors in het riet, wel een betere naam. Soms is er aan een naam echt geen touw vast te knopen. Bijvoorbeeld de klapekster. Deze vogel klapt niet en is echt geen ekster. Hoe die aan zijn naam gekomen is?
Het komt ook voor dat in één vogelnaam een paar aspecten gecombineerd worden. Toine heeft een ultieme naam verzonnen (verwijzend naar dat andere boekje…):
Kleine Temminck’s Zuid-Atlantische zwartpootzomerstormzeevisfluiter
Huug, de zoon van een van de organisatoren van de lezing, heeft dat geïnspireerd tot een mooie tekening van dit vogeltje.
Naar aanleiding van een vraag uit het publiek naar wat Toine zelf de leukste naam vond, antwoordde hij: de ooievaar. Dat betekent ‘ schatdrager’ en brenger van het goede nieuws. En dat is toch een hele mooie naam!
En hoe zit het nou met die boterkontjes uit de titel van het boek van Toine? Weinig vogelaars zullen die naam kennen. Het blijkt een benaming te zijn voor drie vogels: De kievit, de wintertaling en de pijlstaart. Deze drie vogels hebben alle een zachtgeel kontje. Vandaar.
Nieuwsgierig geworden naar het boekje ‘Baardman & boterkontje’ van Toine Andernach? Het is te bestellen via de volgende link http://tinyurl.com/baardmanenboterkontje.
Impressie lezing “Vogels en hun namen”
Tijdens zijn lezing verzon Toine Andernach een naam van een vogel die misschien wel eens ooit bestaan zou kunnen hebben. Deze vogelnaam inspireerde een jonge toehoorder tot het maken van een impressie hoe die vogel er uit had kunnen zien. Alle onderdelen uit de naam zijn hier duidelijk terug te vinden. De tekening is gemaakt door Huug.
Toelichting :
Huug vertelt ons “De gele lijnen op zijn buik doen denken aan bliksemschichten en verwijzen naar de storm. De blauwe snavel werkt natuurlijk goed bij het vissen en passen goed bij de zee. De smalle vorm en lengte zijn ook ideaal om te fluiten.” Tot slot vervolgt Huug dat de vogel natuurlijk ook allerlei kenmerken heeft die je bij zeevogels ook ziet. “En natuurlijk heeft hij zwarte poten”. Wij kijken naar hem uit!.
Spechtenkasten
De omnisportvereniging “Concordia” is sinds vorig jaar lid van onze vereniging. Ik heb toen zes spreeuwenkasten geplaatst met het doel de schadelijke emelten te bestrijden. Bij de nestkastencontrole bleek dat minstens vier van de zes kastjes waren ingepikt door mezen. Ook de halsband parkieten hebben zich laten gelden. Achter de metalen voorplaatjes was bij diverse kastjes hout weg geknabbeld en ik denk dat er behalve een spreeuw ook een parkiet in een kastje heeft gebroed. De terreinmeester is evengoed toch tevreden over de mooie kastjes die ook worden gewaardeerd door de golf spelende leden. Omdat er ook nogal wat grote bonte en groene spechten worden waargenomen kwam het verzoek om ook twee spechtenkasten te leveren. Inmiddels heb ik die in overleg met de sponsor geplaatst. Ik denk dat het kansrijk is dat de spechten er op in gaan, want de territorium geluiden waren overduidelijk.
Lezing: De vogels en hun namen
Donderdag 11 maart 2021, 20:00 uur
Online lezing via Zoom, gratis
Georganiseerd door IVN Delft en Vogelwacht Delft
Elk jaar organiseren de natuurverenigingen van Delft in de wintermaanden 6 lezingen over natuuronderwerpen. Elke 2e donderdagavond van de maand in de Papaver, maar door Corona is dat niet meer mogelijk. In januari en februari zijn 2 online-lezingen georganiseerd, en dat blijkt een prima alternatief. Daarom 11 maart weer een online-lezing, ditmaal over vogelnamen.
Heet de fuut ‘fuut’ omdat hij ‘fuut’ roept, houdt de ijsvogel van ijs en kan de putter putten?
Toine Andernach heeft zich verdiept in de betekenis van vogelnamen. Niet alleen in de officiële vogelnamen maar ook in oude volksnamen en vogelnamen in andere talen. Hij heeft hierover ook een boek geschreven: ‘Baardman & Boterkontje’, dat onlangs is verschenen.
Toine is een enthousiaste vogelaar met passie voor taal. Of juist een taalkundige met passie voor vogels?
In deze lezing verklaart hij op informatieve wijze en met soms hilarische verhalen de herkomst van verschillende raadselachtige vogelnamen. Hij put daarbij ook uit zijn persoonlijke ervaringen en illustreert die met oude prenten, video’s en prachtige foto’s van leden van Vogelwacht Delft
Iedereen is welkom bij deze lezing.
Aanmelden kan via de website van IVN-Delft.
Na aanmelding ontvangt u een inlogcode.
Op de avond zelf kunt u vanaf 19.45 uur inloggen. De lezing begint om 20.00 uur en duurt met vragenrondje na afloop tot ongeveer 21.00 uur.