Vogelwacht Delft en Omstreken

Hans ZweekhorstHet bericht over de draaihals van enkele dagen gelden, krijgt nog een toegift. Nu met video.

Hans de WinterOns mezenkastje in de tuin wordt al vele jaren regelmatig gebruikt. Meestal koolmezen maar soms ook pimpelmezen. Het hangt op een goede plek, op een meter of drie hoog, op de buitenmuur van onze buurman die een klein gedeelte van onze tuin afsluit. Tussen het groen van een klimhortensia en pas in de volle zon aan het einde van de middag. Onze tuin is voldoende groen en een pre: aan beide zijkanten van de tuin klassieke ligusterheggen. Twee jaar geleden hebben we een nieuw vogelhuisje aangeschaft, want de tand des tijds had zijn werk gedaan aan mijn zelf gemaakte nestkastje. Blijkbaar was de nieuwe woning te nieuw voor welk mezenpaar dan ook. We hebben het dat jaar zonder logees moeten doen.

Maar vorig jaar weer bingo met een paartje koolmezen. Uiteraard wordt het kastje jaarlijks na de zomer goed schoongemaakt, het oude nestje ligt nog steeds in onze tuin. Dit jaar wilde het weer niet lukken. Elders werd volop gebroed maar niet bij ons. Gelukkig is er altijd een tweede kans. En ja hoor een tweede broedsel van een paartje koolmezen. Of was het toch een eerste, maar nogal laat legsel? In ieder geval waren wij enthousiast toeschouwer van het maken van het nest. Na verloop van tijd werd er langdurig bebroed. Tot het mooie moment van de eerste geluidjes van de jongelingen. Eerst nog zachtjes, hebben we het wel goed gehoord? Maar langzaam aan een flink gekwetter. Het communiceren van de oudervogels met een bek vol insecten is een bijzonder gezicht.

Gelukkig heb ik het uitvliegen van de eerste twee kleintjes kunnen zien. Eerst een paar keer die kop voor het uitvlieggat, vervolgens proberen naar buiten te komen. Als dat eindelijk is gelukt nog even aan de buitenkant van de kast blijven hangen. Daarna vol gas naar de heg. Dat vol gas valt een beetje tegen als je net begonnen bent met vliegen. Nummer één vloog rakelings over mijn hoofd. Hoeveel kleintjes uiteindelijk zijn uitgevlogen weet ik niet. Wel dat er minimaal één nog enkele dagen in de nestkast verbleef. Hard werken voor beide ouders, uitvliegers en thuisblijvers. Maar uiteindelijk werd het stil in ons vogelhuisje. Ook in onze tuin werd het rustig. Tot volgend jaar dacht ik, maar we kregen een derde kans. Omdat je nu het hele jaar door mag blijven voeren, ligt er bij ons zomervoer in het voederhuisje en hangt er tussen de takken en bladeren van de klimhortensia (aan de muur van de buurman) een pot met vogelpindakaas met bessen. Tijdens het harde werken van het voeden van de jongen werd dit zo nu en dan door het ouderpaar aangedaan. En tot mijn verrassing kwam na verloop van tijd het hele gezin zo nu en dan langs voor het zomervoer. Nu ja, het restant van het gezin. Ik telde vier koolmezen waarvan twee nog bedelende jongen. De derde kans!

Hans ZweekhorstHet was zonnig in Drente. Een weekendje vogelen met een plaatselijke gids. Hij wist veel en kende alle geluiden. Maar ook libellen en vlinders. Een zeer leerzaam uitstapje dus. Fietsend en lopend en soms met de auto.De omgeving daar is al de moeite waard, zeer divers en rustig en dus veel, heel veel soorten (108).
Zwevend vier wespendieven, wielewaal, boomleeuwerik, grauwe klauwier, veel koekoeken, geoorde futen, fluiters, goudvinken, draaihals, grauwe vliegenvangers en kraanvogels. Het kon niet op.
Slopend was het wel met een wekker op 5 uur en ’s avond nog wat nachtzwaluwen. Tussendoor een versnapering op een terras met een appelvink drinkend uit de goot.
Bij een van de plassen stond een grondwatermeter. De droogte was hier goed te zien, het peil stond 1 meter lager. Dit is ook de reden dat de kraanvogels geen goed broedsucces hadden. Predatoren hadden gemakkelijk toegang. Wat verder kwamen we er een daadwerkelijk tegen, een boommarter.
We fietsten terug en zagen een paar fotografen. Hier moet het zijn zei de gids nog. En jawel, 2 dikke palen met een hek ertussen en in een van de palen een ingerotte holte…..
zes jongen draaihalzen zijn een week later uitgevlogen.

Gert van der HornVoor vogelaars zijn er natuurlijk heel veel “Wist je dat”-jes. Een minder bekende is dat sommige vogels hun poten van kleur kunnen laten veranderen! Voor mij gaat dit weetje gepaard met een leuke herinnering van toen ik nog helemaal niet zo veel vogelervaring had. Ik lag met verrekijker en fototoestel – het was anno 2003 nog de tijd van dia- en film-rolletjes – aan de oever van een rivier in Californië vogels te kijken, toen daar een kleine reiger aan kwam vliegen. Hij/zij landde niet zo heel ver weg in het ondiepe water. Supergaaf natuurlijk! Dat moest voor mij een nieuwe soort zijn en ik kon ‘m goed bekijken. Hij/zij was wit-grijzig met een donkere rug, een donker petje, gele poten, en compact, alsof z’n kop direct op z’n romp zat: een soort van blauwe reiger met flink ingekorte nek. Direct de net gekochte Stokes Field Guide erop na gebladerd, en ja hoor, geheel conform de foto die daarin stond, een Nycticorax nycticorax, oftewel de Black-crowned Night-Heron. En dat op klaarlichte dag. En toen gebeurde het magische. Er kwam nog een klein reigertje aan vliegen en ook die landde in het water. Hij leek sprekend maar in plaats van gele poten had deze zeer opvallende frambozenrode poten. Mijn geluk kon niet op, zomaar nog een nieuwe soort erbij. Het hele veldgidsje een paar keer doorgebladerd maar een reiger met rode poten was niet te vinden. Dus heb ik maar snel wat dia’s geschoten. Meer bewijsplaatjes dan kunstwerken, maar goed, ze stonden er allebei op. Verder het natuurschoon daar nog eens goed bewonderd natuurlijk, want er waren nog meer nieuwe soorten te zien.

Het mysterie moest natuurlijk opgehelderd worden, dus op een later moment in zo’n heerlijke ‘american book store’ heb ik wat andere gidsen er op nageslagen. De National Geographic Birdguide bood uitkomst: er stond bij de plaatjes van de Black-crowned Night-Heron ook eentje met rode poten en de aanduiding ‘high breeding adult’. Wat blijkt? De kwak -want daar hebben we het over- krijgt in het geval hij/zij een broedpaar vormt rode in plaats van gele poten. Iedereen is vast bekend met de invloed van hormonen op het lichaam (rodere lippen .. of is dat cosmetica?), maar een andere kleur poten dat is toch bijna hekserij. De engelse soortnaam Black-crowned Night-Heron klinkt ook gewoon magischer dan onze nuchtere onomatopee ‘Kwak’.

Nadere bestudering leert dat bij wel meer vogels het kleurpigment in de poten verandert tijdens het broedseizoen. Grote zilverreigers krijgen geel boven aan hun poten, soms zelfs ook een beetje rood/oranje, terwijl hun poten buiten het broedseizoen vooral zwart zijn. Ook onze gewone blauwe reiger kan tijdens het broeden rood/roze poten krijgen terwijl die normaal groen/gelig zijn. Ook bij spreeuwen is er variatie tussen zwart/grijs, lichtroze en donkerroze. Er zijn vast nog meer voorbeelden, maar de kwak is wat mij betreft toch de meestertovenaar, een echte wondersoort. Gelukkig zijn ze ook in Europa te zien, zelfs in Nederland, maar heeft iemand ze hier ook wel eens met rode poten waargenomen?

Alfred PellemansVandaag vielen er twee tijdschriften bij mij op de mat. Eén tijdschrift van de Vogelbescherming, genaamd Vogels. De meeste van jullie zullen die wel kennen. En ook het tijdschrift van de Fietsersbond, de Vogelvrije Fietser.

Beide bladen vallen al zo’n 30 jaar bij mij op de mat, en zelden worden ze goed gelezen. En nog niet eerder was mij opgevallen dat beide bladen zich bedienen met het woord Vogel in de naam.

Dat de Vogelbescherming een blad uitbrengt onder de naam Vogels getuige in mijn ogen van weinig fantasie, maar de naam geeft wel precies aan waar het over gaat.

Anders is dat met de Fietsersbond, die ooit begon als protestbond tegen de ANWB onder de naam Eerste, Enige, Echte Wielrijders Bond, de ENWB. Dat is best een creatieve naam. Later is dat dus gewijzigd in Fietsersbond.

De naam van hun blad is zeker ook creatief, en voor meerdere betekenissen uitlegbaar. Het woord Vogelvrij betekent natuurlijk ‘zo vrij als een vogel’. Maar de donkere betekenis is dat iedereen je iets aan mag doen. En dat zijn nu precies de twee zaken waar de Fietsersbond zich op richt.

Wij als vogelaars, zien natuurlijk liever de betekenis van ‘zo vrij als een vogel’. Want een vogelvrij land betekent dat er helemaal geen vogels zijn. En daarom lezen we het tijdschrift Vogels.